Systemy informacji przestrzennej.
Systemy informacji przestrzennej integrują w uporządkowany sposób dane opisowe i liczbowe z danymi o charakterze przestrzennym. Czyli z jednej strony: określają położenie w przestrzeni obiektów opisanych w zasobach statystycznych i rejestrach nie posiadających odniesień przestrzennych, z drugiej wiążą obiekty identyfikowane w przestrzeni z zasobami różnych dziedzin spoza szeroko rozumianej geografii.
GIS dostarcza narzędzi definiujące relację lokalizacja - opis. Bardzo użyteczne i efektywne w tej dziedzinie są narzędzia informatyczne, które ułatwiają automatyzację obróbki i przekształceń tych danych. Stanowią podstawę zaawansowanych technik analitycznych i syntetycznych, na podstawie których tworzone są nowoczesne metody prezentacji procesów rejestrowanych w przestrzeni.
Wszystkie te techniki są tworzone w celu dostarczenia kompletnej i usystematyzowanej informacji niezbędnej do podejmowania poprawnych decyzji. Stanowią one uzupełnienie znanaych z dziedzin ekonomii, prawa, zagadnień społecznych systemów wspomagania decyzji i stanowią specjalną gałąź tych narzędzi, nazywanych przestrzenne systemy wspomogania decyzji - SDSS (Spatial Decision Support Systems).
Jednym z największych problemów budowania zinformatyzowanego systemu zasobów informacji przestrzennej w Polsce jest brak rozpowszechnionych standardów wymiany danych przy jednoczesnej różnorodności stosowanych systemów zarządzania bazami danych oraz aplikacji służących do obsługi i utrzymania składowanych w nich zasobów.
Najmniej zalecanym rozwiązaniem byłoby szukanie jakiegoś „nowego”, „powszechnego systemu”, który te ośrodki musiałyby od nowa wdrażać. Rozwiązanie takie byłoby niepożądane również ze względu na ograniczenie konkurencji w zakresie dostarczanych rozwiązań informatycznych. W przyszłości może się okazać, że również obecnie stosowane rozwiązania będą stopniowo wymieniane na nowsze, niekoniecznie zgodne w szczegółach z obecnymi.
Należy więc raczej zmierzać do powiązania danych, pochodzących z różnych źródeł, poprzez wspólne standardy wymiany danych oraz odpowiednio zaprojektowaną architekturę systemu, tak aby istniała możliwość ich udostępniania dla rozmaitych użytkowników, korzystających z dowolnych platform.
Standardy takie opracowuje i zaleca Open Geospatial Consortium – OGC – http://www.opengeospatial.org – skupiające obecnie ponad 300 podmiotów z całego świata: organów administracji rządowej i samorządowej (w tym miast), agencji i instytucji oraz uczelni.
Standard promowany przez powyższe konsorcjum, o nazwie OpenGIS, jest standardem otwartym (jego specyfikacja jest opublikowana i każdy zainteresowany podmiot może je nieodpłatnie stosować, przy zachowaniu warunków licencyjnych, w swoich systemach GIS). Standadr ma na celu stworzenie powszechnie akceptowanych formatów wymiany danych geograficznych, tak aby, pomimo wielości platform, systemów oraz aplikacji, z własnymi natywnymi formatami, istniała możliwość łatwego i bezbłędnego przekazywania danych geograficznych pomiędzy różnymi instytucjami, firmami, jednostkami administracji, w tym za pośrednictwem Internetu. Standard ten obejmuje definicje i specyfikacje modeli referencji obiektów przestrzennych, definicje opisu geometrii, układów odwzorowań oraz formatów wymiany.
Otwarte standardy wymiany danych pozwolą geodetom, planistom i innym zespołom projektowym korzystać z oprogramowania, które te podmioty zakupiły i wdrożyły ze względu na potrzebne dla nich funkcjonalności i narzędzia. Przy znanej specyfikacji, a do tego rozpowszechnionej w świecie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby na terenie kraju, województwa, rodzime firmy informatyczne przygotowały oprogramowanie lub nakładki, rozszerzenia, pluginy do istniejących aplikacji, pozwalające na sprawny dostęp do danych zasobów geodezyjno-kartograficznych i wymianę danych z bazami zachowującymi te zasoby.
Istnieje szereg rozwiązań otwartych (open source) oferujących duże możliwości w przyglądaniu, edycji, udostępnianiu w internecie danych geograficznych:
Oprogramowanie rozprowadzane na licencjach open source (OSS – open source software) pozwala nie tylko na jego darmowe pozyskanie i użytkowanie. Ze względu na to, że dostępny jest również do jego kod źródłowy, z prawem dowolnych jego przeróbek (pod jedynym warunkiem udostępnienia zmian również na licencjach OSS), pozwala to budować przez zainteresowane podmioty (zarówno administrację, jak i firmy) systemy, na których funkcjonalność posiadają one bezpośredni wpływ.
Należy zauważyć, że agendy Unii Europejskiej, jak również państw z nią współpracujących (np. Norwegii) silnie wspierają Wolne (Otwarte) Oprogramowanie, szczególnie stosowane w administracji i w sferze usług publicznych. Mogłoby to stanowić dodatkowy atut przy ubieganie się o środki z Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
Naturalnym obszarem zastosowań systemów informacji przestrzennej jest planowanie przestrzenne. Integracja danych przestrzennych i opisowych pozwala formułować modele odzwierciedlające w uporządkowany, formalny sposób, zarówno stan istniejący, jak i rozwiązania realizujące cele stawiane przed planowanym przekształceniem przestrzeni. Proces projektowania odbywa się więc w dobrze zdefiniowanej warstwie abstrakcji, pozwalającej na prowadzenie analiz w oparciu o porównywalne dane oraz formułowanie scenariuszy przekształceń, opartych o różne założenia i uwarunkowania, ale zdefiniowane w tym samym języku formalnym. Jest więc on wspierany przez usystematyzowany zestaw narzędzi analitycznych, prognostycznych i realizacyjnych.
Dysponując dobrze zdefiniowaną strukturą danych można wyjść poza historyczny sposób intuicyjnego planowania kształtu przestrzeni, który niemal wyłącznie korzystał z indywidualnego doświadczenia i wyuczonego warsztatu. Doświadczenie i warsztat nadal pozostają wartością samą dla siebie, ale można je wesprzeć o bardziej sformalizowane metody projektowania.
Taką metodą jest dla planowania przestrzennego i urbanistyki zaproponowany przez amerykańskiego urbanistę pochodzenia brytyjskiego Christophera Alexandra system języka wzorców projektowych. Model ten dezagreguje złożone problemy do prostych, sparametryzowanych zagadnień i pozwala na projektowanie struktur zbudowanych z dobrze zdefiniowanych elementów o sformalizowanych wzajemnych relacjach.
Język wzorców (Pattern Language) doskonale daje się łączyć z GIS-em, gdyż wyodrębniona z większych systemów jednostkowe zagadnienia wg schematu: kontekst (sytuacja) – problem (istota problemu: wymagania i ich wykluczanie się) – kompromis (rozwiązanie). Elementy tego schematu dają się parametryzować, zarówno w formie opisu matematycznego, jak i dają się lokalizować w przestrzeni. Jednocześnie metoda projektowania opartego na wzorcach, dzięki wprowadzeniu sprawdzonych rozwiązań, zwalnia projektanta z obowiązku „ponownego wynajdywania koła” i pozwala skupić się na specyfice projektu, nad którym właśnie pracuje. Modularność daje z kolei przymiot elastyczności, poprzez stosowanie wzorców, które w konkretnym przypadku będą właściwe.
Próbą praktycznego zastosowania tej techniki są koncepcje, które powstały przy okazji uczestnictwa w konkursie na opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i zmian studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla dzielnic: Śródmieście-Centrum, Lasowice, Osada Jana w Tarnowskich Górach. Pokłosiem tego konkursu jest implemenacja metod wzorców projektowych do procesu planowania przestrzennego zgodnego z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Nasza firma oferuje usługi z zakresu planowania przestrzennego i rozwoju systemów informacji przestrzennej. Planowanie, urbanistyka, planowanie przestrzenne, to dziedziny o ugruntowanym warsztacie projektowym, których wzorce projektowe gromadzone są od chwili, gdy pojawiły się pierwsze osady i miasta. Obecnie zyskują one nowe narzędzia w postaci technik informatycznych. Przykładowe możliwości prezentuje testowa aplikacja służąca udostępnieniu treści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w internecie.
Prezentacja planu miejscowego sporządzonego w części graficznej w formie wektorowej (OGC Simple Features), a w części tekstowej jako dokumentu XML - akt prawny:
Prezentacja planu miejscowego sporządzonego w części graficznej w formie wektorowej (OGC Simple Features), a w części tekstowej w formie relacyjnej bazy danych: